SA SÚT TRÍ TUỆ -CĂN BỆNH CỦA THẾ KỶ 21
Một số chúng ta ở một thời điểm nào đó trong cuộc sống cảm thấy trí nhớ của mình của giảm sút, như thiếu tập trung, khó nhớ những chi tiết công việc, khó hoàn thành những việc mà trước đây hay làm..
Một bệnh nhân 28 tuổi đến phòng khám và than phiền về việc quên mất từ ngữ đã nghe hoặc từ ngữ cần diễn đạt, quên mất cái chìa khóa đển đâu, quên những công việc lặt vặt hằng ngày… sẽ có thế có kết quả khám khác hẳn với một bệnh nhân trên 50 tuổi than phiền về sự lẩm cẩm, hỏi lặp đi lặp lại, mất những giấy tờ quan trọng,không có khả năng quản lý chi tiêu…mất trí nhớ trầm trọng,ảnh hưởng đến sinh hoạt và cuộc sống hằng ngày.
KHI NÀO TA LO LẮNG VỚI SỰ SUY GIẢM TRÍ NHỚ VÀ CẦN SỰ GIÚP ĐỠ TỪ BÁC SĨ ?
Có nhiều nguyên nhân ảnh hưởng đến trí nhớ và hoạt động của não, và khi thay đổi các nguyên nhân naỳ sẽ cải thiện trí nhớ hoàn toàn:
-Sự buồn chán, căng thẳng quá mức
- Ảnh hưởng của thuốc men
- Uống rượu quá mức
- Mất ngủ
- Suy dinh dưỡng hoặc thiếu một số dưỡng chất
- Ảnh hưỏng của chức năng tuyến giáp: như bướu giáp, suy giáp..
Và như vậy suy giảm trí nhớ được xem là bệnh và được chẩn đoán dựa vào các xét nghiệm tổng quát, các phép thăm khám và các test đánh giá kỹ càng của bác sĩ thần kinh.
Có nhiều thể suy giảm trí nhớ bệnh lý và mỗi loại sẽ có cách tiếp cận và chữa trị khác biệt.
TRÍ NHỚ LÀ GÌ
Là một chức năng phức tạp của não, là một quá trình trí tuệ, dùng nhiều vùng đệm tồn trữ có nhiều năng lực và thời gian hoạt động khác nhau.
Một số vùng trí nhớ khác nhau được phân bố theo các vùng não khác nhau như trí nhớ ngắn hạn, trí nhớ về định vị không gian, trí nhớ về hình ảnh, âm thanh …
Bộ não có 100 tỷ tế bào thần kinh, mỗi loại tế bào sẽ đảm nhiệm những chức năng khác nhau như vận động đi lại, ngôn ngữ, ăn uống.. một số tế bào có chức năng liên kết các tế bào khác với nhau tạo thành một mạng lưới chặt chẽ, sự điều phối chức năng của mạng lưới cần nhiều nguyên liệu, chất dinh dưỡng và dưỡng khí. Và sự phá vỡ mối liên kết và điều hoà của mạng lưới này dẫn đến sự khó khăn trong vận động, suy nghĩ, trí nhớ ..
MẤT TRÍ NHỚ LÀ GÌ?
Ở MỸ số người sa sút trí tuệ chiếm 10% số người trên 70 tuổi và 20-30% số người trên 80 tuổi
Quên có tần suất cao trong lão hoá bình thường. Quên liên quan tới tuổi tác thường giảm trí nhớ trong thời gian dài và ít trầm trọng bao gồm trí nhớ công việc, trí nhớ thị giác trong không gian, các nhận thức về lời nói..phần lớn thường liên quan đến sự chú ý.
Bệnh ALZHEIMER là một dạng phổ biến của các bệnh suy giảm trí nhớ ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày, bệnh chiếm từ 60-80% các loại bệnh sa sút trí tuệ. Hơn 5 triệu ngưòi Mỹ đang mắc bệnh ALZHEIMER và số lượng này càng tăng khi dân số già trên 65 tuổi, bệnh suy giảm trí nhớ trầm trọng theo thời gian, ảnh hưởnh đến cả người bệnh và gia đình bệnh nhân vì áp lực phải chăm sóc, thuốc men và các mối quan hệ gia đình.
NGUYÊN NHÂN:
Mặc dù bệnh ALZHEIMER được biết do sự tổn thương các tế bào não lan toả liên quan đến tuổi tác nhưng thực chất cơ chế gây bệnh vẫn chưa được hiểu rõ, tuy nhiên một số giả thiết cũng được xem là tác nhân gây tiến triển của bệnh bao gồm :
1. Tuổi tác, trên 65 tuổi có tần suất mắc bệnh cao hơn
2. Di truyền học: có thể yếu tố gien và môi trường sinh sống trong gia đình có thễ ảnh hưởng đến sự mắc bệnh, người ta nhận thấy những người trong gia đình có bố/mẹ, anh chị em bị bệnh có tần suất mắc bệnh cao hơn, tuy nhiên người ta chưa thễ xác định được rõ ràng gien gây nên bệnh.
3. Các yếu tố khác như các mắc các bệnh về mạch máu, các bệnh nội khoa như tim mạch ảnh hưởng đến tuần hoàn máu não, chấn thương đầu kéo dài như các môn thễ thao hay gây chấn thương…
Khi nào nghĩ đến bệnh ALZHEIMER
Các triệu chứng sớm của bệnh:
Giảm trí nhớ, người bệnh cảm thấy quên những sự việc vừa mới xảy ra, thường để lạc và mất đồ đạc
Gặp khó khăn trong việc lên kế hoạch và giải quyết vấn đề
Khó hoàn thành các công việc ở nhà, những công việc quen thuộc như chơi một trò chơi, nấu ăn..
Lẫn, mất định hướng và bị lạc ở những nơi quen thuộc, họ thường không nhớ tại sao họ đến chỗ này như thế nào và làm cách nào để trở lại đường cũ
Gặp những vấn đề khi đi lại nếu không có sự giúp đỡ hoặc khi thực hiện những công việc chăm sóc bản thân.
Ảo giác (nhìn thấy hoặc nghe thấy những thứ không có thật) và hoang tưởng (tin vào những thứ không có thật).,; Gặp vấn đề về nói và ngôn ngữ, người bệnh thường quên tên bạn bè người thân hoặc tên của những đồ vật quen thuộc, điều này làm những lời nói của họ trở nên khó hiểu.
Cô lập và mất động lực. Người bệnh có thể ở nhà cả ngày, không giao tiếp, không làm việc gì, tính tình có thể thay đổi có thể từ dễ nổi giận, la hét, dễ khóc nức nở hay trở nên trầm lặng không giao tiếp.
Nguyên nhân của bệnh ALZHEIMER
Những nghiên cứu cho thấy ở não của người bệnh Alzheimer có tích tụ nhiều mảng bữa và đám rối, được tạo ra từ các chất đạm lắng đọng giữa các tế bào thần kinh và điều này cản trở sự dẫn truyền và liên kết giữa các tế bào thần kinh. Thực chất việc giải phẫu bộ não của một người bình thường cũng có những mạng bựa này nhưng ở người bệnh thì lan tràn nhiều phần của não. Và kết quả gây rối loạn về sự quản lý thống nhất của bộ não, gây các khó khăn trong sinh hoạt và trí nhớ của bệnh nhân.
CÁC GIAI ĐOẠN CỦA BỆNH ALZHEIMER:
Bệnh Alzheimer diễn tiến qua nhiều giai đoạn từ không có một dấu hiệu đặc biệt khi thăm khám, dần dần người bệnh có những phàn nàn về họ hay quên vị trí đồ vật, quên tên gọi hay đồ vật quen thuộc. Đó là giai đoạn sa sút trí tuệ nhẹ và người xung quanh có thể không nhận ra. Sau đó bệnh diễn tiến tiếp tục, những người xung quanh hay đồng nghiệp có thể chú ý tới, bệnh nhân có thể ảnh hưởng trong công việc và cuộc sống gia đình, giai đoạn này một số bệnh nhân có thể đựợc nhân ra nếu được thăm khám và chuẩn đoán kỹ lưỡng, giai đoạn tiếp theo là sa sút trí tuệ mức độ trung bình, bệnh nhân có thể khó tìm ra từ ngữ để diễn đạt, gặp khó khăn khi thực hiện những công việc theo kế hoạch, bệnh nhân có thể trở nên thờ ơ, lãnh đạm. Giai đoạn nặng của bệnh, bệnh nhân có thể quên ngày tháng, tên tuổi, định hướng trong không gian, cần phải giúp đỡ khi đi vệ sinh, không thể nuốt, tiêu tiểu không tự chủ, rối loạn tính cách, giận dữ hoặc không tiếp xúc.
Các giai đoạn bệnh đưa ra chỉ là những triệu chứng tổng quát và có thể khác biệt rất nhiều, không phải mọi người đều có những triệu chứng như nhau và tiến triển giống nhau.…
Chuẩn đoán và điều trị
Bệnh nhân cần phải được thăm khám và làm các xét nghiệm tầm soát tổng quát, thực hiện các chẩn đoán hình ảnh học não CTSCAN , MRI não… để phân biệt các nguyên nhân khác cũng dẫn đến giảm trí nhớ như tai biến mạch máu não, u não, viêm não, suy đa hệ thống, các bệnh lý di truyền …
Điều trị:
Nguyên nhân và cơ chế gây bệnh chưa được biết rõ nên hiện nay vẫn chưa có cách điều trị bệnh ALZHEIMER, một số liệu pháp dùng thuốc đã được áp dụng đối với những sự thay đổi về nhận thức.
Một số loại thuốc được phê chuẩn trong điều trị bệnh là thuốc ức chế men Cholinesterase (donepezil,rivastigmin,galantamine), việc lựa chọn thuốc nào có thể được quyết định dựa trên xác định chẩn đoán loại sa sút trí tuệ nào, thời gian khởi phát, diễn tiến bệnh, tuổi tác, công việc của bệnh nhân,và cân nhắc về chi phí.
Việc XÁC ĐỊNH có đúng là suy giảm trí nhớ hay bệnh ALZHEIMER mà không phải các loại bệnh khác sẽ tiết kiệm nhiều thời gian điều trị, tác dụng của thuốc sẽ được theo dõi đánh giá tốt hơn mang lại nhiều lợi ích cho người bệnh và gia đình.
DR. BACSITHAHNKINH.
HOTLINE: 0938117522
- HỘI CHỨNG VIÊM ĐA DÂY THẦN KINH CẤP TÍNH (20.12.2018)
- U NÃO - NHỮNG KIẾN THỨC CẦN BIẾT (20.12.2018)
- MẤT NGỦ MÃN TÍNH - LÀM SAO CẢI THIỆN (03.12.2018)
- ĐỘNG KINH - KHI NÀO CÓ THỂ NGƯNG THUỐC (21.11.2018)
- BỆNH PARKINSON: KHI NÀO CÓ THỂ PHẪU THUẬT (08.10.2018)
- ĐAU THẦN KINH TOẠ: KHI NÀO THỰC SỰ CẦN PHẪU THUẬT (20.09.2018)
- CHÓNG MẶT – TẠI SAO HAY TÁI PHÁT (20.09.2018)
- ĐỘT QUỴ NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT ĐỂ KHÔNG HỐI TIẾC (29.08.2018)
- ĐAU ĐẦU MIGRAINE –NHỮNG ĐIỀU CHƯA BIẾT (29.06.2018)
- Bệnh mất trí nhớ (24.03.2018)