ĐỘT QUỴ NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT ĐỂ KHÔNG HỐI TIẾC

 

 STROKE chia làm hai nhóm chính

1. Thiếu máu não: thiếu máu cục bộ não do tắc nghẽn mạch hoặc lấp mạch chiếm tới 80% số bệnh nhân tai biến, nguồn cung cấp máu cho một phần của bộ não bị gián đoạn hoặc suy giảm nghiêm trọng, làm mất oxy và dinh dưỡng mô não. Trong vòng vài phút, các tế bào não bắt đầu chết dẫn đến các khiếm khuyết thần kinh quan trọng.

 

 

 

 

2. Xuất huyết não: một mạch máu bị rò rỉ hoặc vỡ chiếm khoảng 20%.

Xuất huyết khoang dưới nhện do vỡ phình mạch máu: một cấp cứu thần kinh nguy hiểm và có thể để lại nhiều di chứng nặng nề, thủ thuật kẹp túi phình mạch máu nã        

 

 Các triệu chứng của đột quỵ não

BSự xuất hiện của các cơn thiếu máu não thoáng qua là dấu hiệu sớm nhất, với triệu chứng tê nửa người, đột ngột khó nói, yếu đột ngột nửa người hồi phục nhanh, mờ một mắt thoáng quang meó miệng sang một bên hay triệu chứng chóng mặt dữ dội mất ý thức hoặc không tiếp xúc trong một khoảng thời gian …cơn thoáng thiếu máu não có thễ xảy ra trong vài giờ, vài ngày trước một cơn đột quỵ thật sự và nếu không để ý người bệnh có thể bỏ qua giai đoạn có thể dùng thuốc phòng ngừa hoặc chuẩn bị sự can thiệp của nhân viên y tế.

Các triệu chứng khi xảy ra đột quỵ thật sự có thê vô cùng đột ngột và không có sự báo trước như yếu liệt nửa người, khó nói hoặc không nói được, mù một bên hoặc hạn chế tầm nhìn… những triệu chứng đột quỵ vô cùng phong phú phụ thuộc vào vùng nào của não bộ bị tổn thương do thiếu máu hay do xuất huyết não.

Không phải đột quỵ nào cũng gây triệu chứng yếu liệt, có bệnh nhân chỉ mất định hướng không gian thời gian, rối loạn ngôn ngữ hành vi, có thễ đi lại loạng choạng, mất thăng bằng, hay suy giảm trí nhớ, lập lại lời  một cách không hiểu, chóng mặt kéo dài, đau đầu dữ dội hay nặng hơn là hôn mê không tiếp xúc và có thễ có tiên lượng rất xấu.

Cần phải có  sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng của một cơn đột quỵ, thậm chí biến động hoặc biến mất mỗi phút. Đừng chờ đợi để xem nếu các triệu chứng có biến mất hay không, không dùng các loại thuốc khi không có chỉ định của bác sĩ, mà đến ngay phòng cấp cứu trong 60 phút khi xuất hiện dấu hiệu đầu tiên, bởi  cơn đột quỵ không được điều trị sớm sẽ gây tổn thương não và khuyết tật.

Các yếu tố nguy cơ gây đột quỵ não

+ Huyết áp cao là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra đột quỵ não. Người bị tăng huyết áp có nguy cơ đột quỵ cao gấp 3-4 lần, do  sự tăng áp lực thường xuyên lên thành mạch khiến cho thành mạch giãn dần ra và xuất hiện những tổn thương nhất định, hệ thống tiểu cầu và các sợi fibrin sẽ đến để vá lại vết thương hình thành cục máu đông..

Huyết áp cao là nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ não

+ Xơ vữa động mạch: các mảng xơ vữa làm mạch máu ngày càng nhỏ hẹp dẫn đến tình trạng lưu thông máu khó khăn. Các mảng xơ vữa bong ra sẽ khiến các cục máu đông hình thành  và  di chuyển đến  gây tắc nghẽn, lấp mạch.

+ Đái tháo đường làm cho quá trình xơ vữa động mạch diễn ra nhanh hơn, làm xuất hiện những cục huyết khối hay các mảng xơ vữa hình thành trong lòng động mạch bít tắc lòng động mạch, khiến máu và oxy không đến nuôi dưỡng được vùng mạch máu đó cung cấp. Hậu quả là gây ra cơn đột quỵ não.

+ Bệnh tim.:  rung nhĩ, hẹp van hai lá có rung nhĩ, u nhày nhĩ trái, viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn, tồn tại lỗ bầu dục…do cục máu đông hoặc mảng xơ vữa từ buồng tim, van tim bị trôi theo dòng máu lên động mạch cảnh, làm tắc đột ngột dòng máu gây ra nhồi máu não.

+ Dị dạng mạch máu não là hiện tượng mạch máu bất thường, rối loạn trong não, gây chảy máu não, từ đó gây ra cơn đột quỵ não. Theo các bác sĩ, dị dạng mạch máu não tiến triển âm thầm, người bệnh thường không tự phát hiện được, mạch máu bị dị dạng ngày càng giãn ra và yếu đi. Đến lúc mạch máu căng tức quá mức (do áp lực công việc, căng thẳng, stress…) dẫn đến vỡ mạch máu não gây chảy máu não. Hình ảnh can thiệp mạch máu bằng phương pháp chụp phương pháp xoá nền và kẹp cổ túi phình dị dạng.

 

 

+ Hút thuốc lá cũng là một trong những tác nhân hàng đầu gây đột quỵ não. Trung bình cứ 5 người bị đột quỵ não thì có một người thường xuyên hút thuốc lá. Nguyên nhân là do hút thuốc làm tăng quá trình xơ vữa động mạch, gây rối loạn mỡ máu và tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.

 

Một số yếu tố khác: giảm huyết áp (tụt huyết áp đột ngột hơn 40 mmHg), viêm động mạch, viêm tắc tĩnh mạch, thuyên tắc xoang tĩnh mạch, rối loạn chức năng đông máu, thoái hóa mạch máu não,… hoặc người thừa cân, béo phì, sử dụng nhiều rượu bia cộng với thói quen ít vận động, chế độ sinh hoạt không lành mạnh, lạm dụng thuốc tránh thai,…L

LÀM GÌ KHI BẢN THÂN HAY NGƯỜI THÂN CÓ DẤU HIỆU ĐỘT QUỴ:

 

Khi có bất kỳ dấu hiệu nào liên tưởng đến đột quỵ hãy đến ngay trung tâm đột quỵ gần nhất, đối vời thành phố Hồ Chí Minh có những trung tâm đột quỵ có uy tín như bệnh viện Đại Học Y Dược, BV Nhân Dân 115, BV Nguyễn Tri Phương, BV Gia Định…

Quy trình xử lý đột quỵ tại bệnh viện:

Bác sĩ chuyên về xử lý đột quỵ sẽ ngay lập tức tiếp cận bệnh nhân tại phòng cấp cứu khi được báo đột quỵ vừa xảy ra trong khoảng thời gian vàng trước giờ nhập viện là 4H , tuỳ và thăm khám lâm sàng bác sĩ đột quỵ sẽ quyết định chụp MRI sọ não hay CTSCAN sọ não để quyết định quá trình điều trị, thông thường là CTSCAN do thời gian chụp nhanh và cho kết quả tốt trong gần hết các trường hợp.

Tuỳ vào hình ảnh học thu được sẽ chia bệnh nhân đột quỵ thành 3 nhóm chính:

1. Đột quỵ do thiếu máu não
2. Đột quỵ do xuất huyết não
3. Đột quỵ do xuất huyết khoang dưới nhện

Với 3 nhóm bệnh nhân trên sẽ có quy trình xử lý chuyên biệt , với từng người bệnh

Với nhóm đột quỵ do thiếu máu não có thể quyết định dùng thuốc tiêu huyết khối ACTILYSE , thuốc gắn nhanh chóng với cục máu đông , tác dụng tiêu huyết khối tại chỗ và ít có tác dụng toàn thân, và sau đó thuốc được thải trừ ra khỏi cơ thể nhanh chóng. Biến chứng của thuốc là có thể biến chứng xuất huyết não,có thể gây phù mạch tắc nghẽn. Nhưng qua nhiều nghiên cứu trên thế giới thuốc có hiệu quả giảm tử vong và tỷ lệ sống phụ thuộc, có thể có xuất huyết nội sọ nhưng tỷ lệ tử vong không tăng có ý nghĩa.

Ở một số nước như VIỆT NAM hay Nhật bản hay nhiều nước Châu Á khác có khuyến cáo dùng liều thấp hơn liều khuyến cáo do nguyên nhân kinh tế cho thấy liều thấp hơn có thễ an toàn và hồi phục tương t

Vì vậy đột quỵ do thiếu máu não cấp nếu đến BV sớm trong 3 h vàng, được BS đánh giá và sử dung đúng thuốc có thể có sự hồi phục rất ngoan mục. Tuy nhiên không phải bệnh nhân nào cũng có thể quyết định dùng thuốc tuỳ  vào một số chống chỉ định như: bệnh nhân có triệu chứng đang tự thoái lui, bệnh nhân có huyết áp quá cao >185/110, bệnh nhân có co giật lúc khởi phát và không loại trừ được liệt TODD, bệnh nhân có chấn thương sọ não trong vòng 3 tháng, có tình trạng dễ chảy máu có tiểu cầu thấp…

 Với nhóm bệnh nhân bị xuất huyết não chỉ có thể điều trị nâng đỡ tích cực như điều chỉnh huyết áp, đường huyết, chăm sóc ăn uống, các thuốc tĩnh mạch tăng sự hồi phục của nhu mô naõ như Cerebrolysin, Nootropyl … Nếu xuất huyết quá lớn gây tăng áp lực nội sọ ảnh hưởng đến tri giác có thể can thiệp của bs ngoại thần kinh để giải thoát khối máu tụ.

Với nhóm bệnh nhân xuất huyết dưới nhện là nhóm can thiệp phức tạp nhất, ngoài việc điều trị nội khoa bằng các thuốc dãn mạch, bù đầy đủ dịch truyền, giảm đau.. bệnh nhân có thể cần chuẩn đoán bằng phương pháp chụp mạch máu xoá nền để tìm vùng dị dạng mạch máu để can thiệp kịp thới, ngăn cản việc vỡ túi phình lần hai có thể gây tử vong.

 

Vì vậy đột quỵ là nguyên nhân thứ 4 tại MỸ gây tử vong, đột quỵ là nguyên nhân gây tăng cao tỷ lệ sống phụ thuộc và thương tật cho bệnh nhân, hiểu được những điều cơ bản về đột quỵ giúp chúng ta có cái nhìn tổng quát, biết cách phòng ngừa sớm tứ lối sống tích cực, giảm bia rượu, thuốc lá, đường mỡ, tầm soát các bệnh nội khoa sớm để có một sức khoẻ toàn diện hơn.

Mọi câu hỏi tư vấn gặp BS ĐỘT QUỴ các bệnh viện lớn của Tp về  HOTLINE : 0938117522